Isang grupo ng mga estudyante sa Camarines Norte State College (CNSC) ang nakagawa ng isang aparato na puwedeng mag-recycle ng mga nagamit nang face mask.

Ang magkakaklaseng Den Marc Diaz, Ivy Tabor, Christian Jovith Jardin, Johnstone Abaiz at Maica Odon ang nasa likod ng heat press compression molding device, na kanilang napiling thesis sa kursong mechanical engineering.

“'Yong pang-init po sa ilalim, 'yon po 'yong stove, 'yong pang-compress niya, inspired 'yon ng heat press talaga, 'yong sa t-shirt po na printing,” ani Diaz.

Nadalian man sa paggawa ng aparato, matinding hamon umano sa kanila ang pagkalap ng mga basurang face mask dahil sa pangambang makakuha ng sakit dito gaya ng COVID-19.

“Nagbahay-bahay po kami nung time na nangongolekta kami ng disposed na single-use facemask,” ani Odon.

“Doon po sa face mask, winash po namin siya. Binabad po namin sa bleach para po ma-disinfect kung may virus man 'yong face mask,” dagdag ni Tabor.

Dahil prototype pa lamang ang aparato, niretaso muna nila ang nakolektang 5 kilong surgical, N95 at KN94 facemasks at unti-unting isinalang sa device.

Hinulma ng grupo ang mga face mask para maging paso dahil maraming nahilig sa pag-alaga ng mga halaman noong kasagsagan ng pandemya.

Sa kada paso na may bigat na 150 gramo, nakaka-recycle sila ng 30 pirasong facemasks.

Ayon kay Diaz, na chairman din ng Sangguniang Kabataan, interesadong i-replicate ng kanilang munisipyo ang aparato para magamit sa medical waste disposal facility.

Pinarangalan ang grupo na best thesis ngayong taon ng CNSC-College of Engineering.

Nagwagi rin itong first runner-up sa sinalihang regional research proposal competition at ang napanalunang pera ang ginamit nilang pondo sa kanilang thesis.

Apat sa kanila ang naka-graduate na noong Hulyo at abala na sa pagre-review para sa board examination habang may isang nasa internship pa.

Ipinayo ng grupo sa ang mga estudyanteng sasabak sa thesis ngayong pasukan na ang pumili ng paksa na mapapakinabangan ng komunidad at makakalikasan.

“Sana lagyan nila ng puso. Hindi basta iiwan na lang yung kanilang research, dapat pahalagahan kasi posible itong maging mga business,” ani Abaiz.

“Pero syempre wag natin isagad sa kung ano yung financial capability natin kasi nakakaawa naman sa ating mga magulang,” dagdag ni Diaz.

Kung sakaling mai-mass produce, inaasahan ng grupo na makalilikha ng dagdag na trabaho ang aparato dahil pwede rin ihulmang tabo at iba plastic wares ang tinunaw na facemasks.

Pero para sa Department of Health (DOH), maganda man ang adhikain ng thesis, delikado pa rin sa kalusugan ng tao ang pagre-recycle ng infectious waste gaya ng face masks.

Mas maigi umanong itapon na lamang ng maayos ang mga facemask na nagamit na, ani Lea Angela Romero, environmental health program coordinator ng DOH sa Bicol Region.

"Per the DOH healthcare waste management manual kasi po, face masks are considered infectious waste and should be handled and disposed of properly. So meaning, dispose po agad dapat. The advocacy is good. But we don't have policy or guidelines to support this especially may COVID-19 pa din tayo," aniya.

— Ulat ni Jonathan Magistrado